Refleksja nad paraszą Ekew
Menachem Mirski
Porcja Tory na ten tydzień zawiera piękną wizję Ziemi Obiecanej, wypowiedzianą ustami Mojżesza w przededniu jej podbicia:
[perfectpullquote align=”full” bordertop=”false” cite=”” link=”” color=”” class=”” size=””]Albowiem Pan, Bóg twój, wprowadzi cię do ziemi pięknej, ziemi obfitującej w potoki, źródła i strumienie, które tryskają w dolinie oraz na górze – do ziemi pszenicy, jęczmienia, winorośli, drzewa figowego i granatowego – do ziemi oliwek, oliwy i miodu – do ziemi, gdzie nie odczuwając niedostatku, nasycisz się chlebem, gdzie ci niczego nie zabraknie – do ziemi, której kamienie zawierają żelazo, a z jej gór wydobywa się miedź. Najesz się, nasycisz i będziesz błogosławił Pana, Boga twego, za piękną ziemię, którą ci dał. (Pwt 8:7-10)[/perfectpullquote]
Rabiniczne umysły rozwinęły tę wizję Erec Israel niezwykle idealizując ziemię obiecaną. Przykładowo, Rabbeinu Bachja wierzył, że ziemia Izraela, jak i sama Jerozolima w szczególności, zawiera wszystkie sześć klimatów świata, co czyniło ogólny klimat kraju zjawiskowym, cudownym. Gaon z Wilna wierzył, że ziemia Izraela zawierała wszystkie możliwe minerały i wszystkie niezbędne człowiekowi rośliny, dzięki czemu nie trzeba było niczego importować. Rabini jednak idealizowali ziemię Izraela jeszcze bardziej. XIX wieczny rabin Bratysławy, Moses Schreiber, w swoim dziele Chatam Sofer pisał, że owoce Erec Israel były niezwykle duże, jak na przykład ziarna pszenicy wielkości nerek wołu i soczewica wielkości złotych dinarów. Żyjący na przełomie wieków XVI i XVII praski rabin Szlomo Efraim Luntschitz, w swoim dziele Kli Jakar twierdził, że Eretz Israel nie potrzebuje ‘miast magazynowych’; zawsze jest wszystkiego pod dostatkiem i nie ma potrzeby robienia zapasów z roku na rok – plony są w tej ziemi zawsze i nieprzerwanie błogosławione. Natomiast inni, XIX i XX wieczni komentatorzy, jak Jehuda Arie Leib Alter czy Shabbatai HaKohen, twierdzili na przykład, że chleb produkowany ze zbóż Ziemi Izraela ma cudowne właściwości: nie można od niego utyć i można go jeść w bezgranicznych ilościach.
Nie było zgody co do tego, czy owe strumienie i fontanny tryskające tu i ówdzie mogą zapewnić wystarczającą ilość wody do nawadniania pól. XIII-wieczny komentator francuski, Ezechiasz ben Manoach, znany jako Chizkuni, uważał, że obfitość wody w strumieniach i fontannach Izraela zależy od opadów deszczu, dlatego każdy człowiek będzie musiał ufać Bożej łasce w kwestii dostępnej wody. Nachmanides jednak widział w nich naturalne błogosławieństwo i twierdził, że niosą wystarczającą ilość wilgoci do każdego miejsca, w którym jest potrzebna, dlatego ziemia ta nie potrzebowała rzek, ani specyficznych systemów.
O tym, jak prawdziwe były te wszystkie wizje przekonali się pierwsi syjoniści emigrujący do Erec Israel w XIX i XX wieku. Wizje te nie przystają do rzeczywistości także dziś: owszem Izrael jest krajem niezwykle rozwiniętym i obfitującym w dobra, ale wszystko to jest plonem ciężkiej pracy wielu pokoleń. Owe wizje rabiniczne, pouczają nas tak naprawdę o tym, jak ważnym elementem w poznaniu i sądzeniu rzeczywistości jest ludzkie doświadczenie, i jak łatwo o błąd, gdy się takiego doświadczenia nie ma. Wspomniani komentatorzy spędzili całe swoje życie w innym świecie, w Europie, o Ziemi Obiecanej, niestety, jedynie fantazjując. Podobnie rzecz ma się współcześnie. Jest to spowodowane błyskawicznym dostępem do informacji na temat wszystkiego co się gdziekolwiek na świecie dzieje: ludzie stale mają pokusę wypowiadania się i formowania sobie opinii o miejscach i krajach o których rzeczywistości nie mają tak naprawdę żadnego pojęcia. Niech więc będzie to dla nas lekcja powściągliwości, w naszych słowach, koncepcjach i receptach na życie społeczności ludzkich, którzy żyją w innych krajach i na różnych kontynentach.
Szabat szalom!
Leave a Reply