Mati Kirschenbaum
You may say that I am a dreamer and I am the only good one – if Yosef wrote the lyrics of John Lennon’s famous song ‘Imagine’, this is how they would have sounded. In this week’s parasha, we get to know Yosef as a dream interpreter par excellence. He is blessed with two talents: his dreams are prophetic and he knows how to interpret the dreams of others. These abilities have a decisive role in shaping his life. Yosef’s story reflects an importance of dreams in our tradition. Their role is best expressed in the words of Numbers 12:6, “in a dream I shall speak with him”, which stipulate that God communicates with us through dreams.
Talmudic sages were so sure that the Eternal reveals his will through dreams, that they stated in tractate Brachot 57b that a dream is one sixtieth of prophecy. This proclamation did not mean that all dreamers could be considered prophets. Rabbis believed that only individuals who were able to interpret dreams correctly could comprehend their prophetic message. Their conviction that the power of dreams depends on their right interpretation was best articulated by rav Chisda who is recorded to have said that an uninterpreted dream is like an unopened letter.
In order to ensure that Jewish dreams are open, readable letters, Talmudic sages offered their own creative explanations. Nevertheless, they were by no means convinced that their elucidations were the only possible ones. One of them, Rabbi Banah, recalled that one of his dreams was interpreted differently by 24 diviners, and all their readings became reality. According to Rabbi Banah, this proved that a particular interpretation of a dream determines the way of its realisation.
How are we supposed to understand rabbi Banah’s assertion that dreams turn into reality according to their interpretation? I believe that the answer to this question should be based on the description of prophetic dreams proposed by Maimonides in the Guide for the Perplexed. According to Rambam, dreams are a function of brain physiology which has an impact on human imaginative faculty. They come into existence when a resting, unconscious mind processes the world observed by our intellect. Thus, interpretations of dreams reveal something that our mind already knows subconsciously, but has no way to communicate it to us when we are awake. As such, explanations of dreams help us understand previously unnoticed aspects of dilemmas we face, and help us recognise truths that our subconscious has already embraced. When we become aware of them with the help of a dream interpreter, we can act on our dreams, validating rabbi Banah’s claim that dreams turn into reality through our actions.
Above mentioned sources show us that Jewish tradition ascribes a huge role to dreams; they are believed to have a power to transform our entire life – just like Yosef’s dreams turn him from a spoilt teenage shepherd to the viceroy of Egypt. However, dreams do not show us the future that will inevitably come to pass; they merely show us a course that things could take. It is up to us whether we take steps to make dreams come true. Yosef’s arrogant behaviour after his dreams about his exceptional role in his family shows us that improper reaction to our nocturnal visions can cause us and our dear ones a lot of suffering. This Shabbat, I wish you the power to deal with dreams just like Yosef in Egypt: in a responsible way that benefits us and the general society. Shabbat shalom and auspicious dreams, everyone!
Bliskowschodnie Marzenia Senne
Możesz powiedzieć, że śnię sny, i moje sny są najlepsze – gdyby Józef napisał słowa do słynnej piosenki Johna Lennona „Imagine”, brzmiałyby one właśnie w taki sposób. W czytanej w tym tygodniu paraszy Józef daje się poznać jako interpretator snów par excellence. Nasz bohater został obdarzony dwoma talentami: jego sny mają profetyczną moc, a do tego posiada też zdolność wykładania znaczenia snów innych osób. Te umiejętności odgrywają decydującą rolę w determinowaniu sposobu, w jaki potoczy się jego życie. Historia Józefa dobrze obrazuje znaczenie, jakie przypisuje się snom w naszej tradycji. Ich rolę najlepiej opisują słowa pochodzące z Lb 12, 6: „(…) przemawiam do niego we śnie”, które sugerują, że Bóg porozumiewa się z nami za pośrednictwem snów.
Mędrcy talmudyczni byli tak mocno przekonani, że Wiekuisty wyjawia swoją wolę za pośrednictwem snów, że stwierdzili w traktacie Brachot 57b, że sny odpowiadają jednej sześćdziesiątej proroctwa. Konstatacja ta nie oznacza, że każdy, komu się coś przyśni, zostanie uznany za proroka. Rabini uważali, że tylko osoby, które potrafią właściwie wykładać znaczenie snów, będą mogły pojąć ich prorocze przesłanie. Żywione przez rabinów przeświadczenie, że potęga snów zależy od ich właściwej interpretacji, najlepiej wyraził raw Chisda, który jak podają źródła miał powiedzieć, że niezinterpretowany sen jest niczym nieotwarty list.
Aby zagwarantować, że żydowskie sny będą otwartymi, łatwymi do odczytania listami, mędrcy talmudyczni przedstawiali własne kreatywne wyjaśnienia, nie uważali jednak bynajmniej, że proponowane przez nich objaśnienia stanowią jedyną możliwą wykładnię. Jeden z nich, rabi Bana, wspomina, że pewien jego sen doczekał się różnych interpretacji autorstwa 24 wróżbitów, i że wszystkie ich wykładnie się ziściły. W przekonaniu rabiego Bany był to dowód na to, że to właśnie interpretacja danego snu determinuje sposób, na jaki ów sen się urzeczywistni.
Jak należy rozumieć twierdzenie rabiego Bany, że sposób urzeczywistniania się snów zależy od tego, jak zostanie zinterpretowane ich znaczenie? Sądzę, że odpowiedź na to pytanie warto oprzeć na opisie proroczych snów zaproponowanym przez Majmonidesa w Przewodniku błądzących. Wedle Rambama sny są funkcją fizjologii mózgu, która wywiera wpływ na ludzką wyobraźnię.
Sny pojawiają się wtedy, gdy znajdujący się w stanie spoczynku, nieświadomy umysł przetwarza informacje o świecie obserwowanym przez nas za pomocą naszego intelektu. Dlatego też interpretacje snów ujawniają coś, co nasz umysł już podświadomie wie, lecz czego nie ma nam jak zakomunikować w chwilach, gdy jesteśmy przytomni. Dzięki temu wyjaśnienia snów pomagają nam zrozumieć niezauważone wcześniej aspekty przeżywanych przez nas dylematów i ułatwiają nam rozpoznawanie prawd, które zostały już przyswojone przez naszą podświadomość. Gdy zaczynamy je sobie uświadamiać, korzystając z pomocy osoby wykładającej znaczenie snów, w oparciu o tak zinterpretowane marzenia senne możemy podejmować działania – potwierdzając tym samym przekonanie rabiego Bany, że sny przemieniają się w rzeczywistość za pośrednictwem naszych działań.
Przytaczane wyżej źródła pokazują nam, że sny pełnią w tradycji żydowskiej niezmiernie ważną rolę; uważa się, iż mogą one zmienić całe nasze życie – podobnie jak to było w przypadku Józefa, który za sprawą snów przemienił się z rozpieszczonego nastoletniego pasterza w namiestnika Egiptu.
Sny nie pokazują nam jednak przyszłych wydarzeń, które muszą nieuchronnie nastąpić; wyjawiają nam tylko pewien możliwy scenariusz. To od nas zależy, czy podejmiemy kroki, dzięki którym owe sny się urzeczywistnią. Aroganckie zachowanie Józefa po tym, jak mu się przyśniło, że odgrywa wyjątkową rolę w swojej rodzinie, pokazuje nam, że niewłaściwa reakcja na nasze nocne wizje może wyrządzić wiele cierpienia zarówno nam samym, jak i naszym bliskim. W ten szabat życzę wam siły, abyście potrafili traktować swoje sny tak samo, jak uczynił to w Egipcie Józef: w odpowiedzialny sposób, który przynosi korzyści zarówno nam samym, jak i ogółowi społeczeństwa. Szabat szalom i pomyślnych snów!
Tłum. Marzena Szymańska-Błotnicka
Leave a Reply