Sprowadzanie Boga na ziemię

Refleksja nad paraszą Teruma

Menachem Mirski

W ciągu dwóch ostatnich tygodni czytaliśmy opowieść o objawieniu na Synaju, gdzie Bóg zstąpił z nieba na ziemię, aby objawić ludowi żydowskiemu wieczne, boskie prawo oraz wieczne prawdy. Niektóre z nich – Dziesięć przykazań – zostały wyryte w kamieniu, co według mnie symbolizuje ich fundamentalny charakter dla całego, objawionego kodeksu. Nie znaczy to jednak, że inne przykazania są mniej ważne. Wszystkie przykazania objawione w Torze tworzą spójny system, będący zarazem projektem politycznym dla rzeczywistości społecznej, którą Izraelici mają stworzyć w Ziemi im obiecanej.

Jak już parokrotnie wspomniałem, żydowskie prawo religijne nie ma wyłącznie charakteru prawa moralnego. Stanowi integralną część żydowskiej cywilizacji (co pokrótce omówiłem w zeszłotygodniowej draszy) i dotyczy wielu różnych aspektów życia człowieka. W paraszy na ten tydzień Bóg instruuje Izraelitów jak zbudować Miszkan – sanktuarium, w którym mają go czcić na pustyni. W tym miejscu warto zapytać – dlaczego czczenie Boga ma znaczenie? Dlaczego Bóg nakazał Izraelitom zbudowanie sanktuarium? czy nie byłoby wystarczającym po prostu podążać za objawionymi instrukcjami (dotyczącymi moralności, prawa)?

Odpowiedź jest następująca: Zbudowanie sanktuarium, jak i wielu innych miejsc, zbudowanych ku czci Najwyższego, jest formą odpowiedzi na objawienie się Boga. Istnieje zasadnicza różnica między Synajem i Sanktuarium. Synaj reprezentuje objawienie, które zstąpiło na ludzi z góry. Bóg zainicjował to spotkanie. Na Synaju otworzyły się niebiosa, czemu towarzyszył niecodzienny “show” barw oraz dźwięków, który pozostawił naród zahipnotyzowany i zainspirowany. W tym jednak doświadczeniu naród żydowski był w pewnym sensie bierny. Sanktuarium natomiast musiało być zbudowane przez samych ludzi, to oni musieli przejąć inicjatywę – od zbierania funduszy, poprzez zbieranie surowców potrzebnych do budowy, aż po śruby, którymi skręcano konstrukcję – Miszkan był budowlą stworzoną całkowicie przez człowieka. I to właśnie w ten sposób ludzie sprowadzili Boga na ziemię.

Ów wysiłek sprowadzania Boga na ziemię musi być jednak trwały. Prawdziwe objawienie jest fenomenem dość rzadkim. Na pewno doświadczamy wyjątkowych chwil, w których jesteśmy świadkami niepodważalnej obecności Boga w naszym życiu, nie możemy jednak czekać na piorun, żeby rozpalić ognisko. Musimy dla Boga budować nasze własne sanktuaria, aby móc Go przyjąć i sprowadzać do naszych domów, rodzin i społeczności. Judaizm kładzie silny nacisk na społeczne doświadczanie bliskości z Bogiem, gdyż tylko w kontekście społecznym, i to możliwie jak najszerszym, jesteśmy w stanie realizować jego zamierzenia wobec nas oraz całego świata.

Rabin z Kocka został pewnego razu zapytany przez swojego nauczyciela: „Gdzie jest Bóg?”. Odpowiedział – „Gdziekolwiek Go wpuścisz”. Midrasz natomiast powiada: Ostatecznym celem stworzenia wszystkich światów, wyższych i niższych, jest to, by Święty, Niech będzie Błogosławiony, mógł mieszkać w najniższym ze wszystkich światów.

Tak więc zbudowanie Miszkanu było – historycznie – pierwszym etapem “sprowadzania Boga na ziemię”. Ale podobnie jest jednakże również często w naszym życiu indywidualnym: to właśnie służba Najwyższemu i cześć mu oddawana stanowi dla nas inspirację do przemiany naszego życia i życia toczącego się wokół nas.