April 1st, 2016/22 Adar II 5776 Shemini
Purim marks chaos. Everything is upside down: from the costumes; to the three cornered cookies; to Esther’s strange role; to the strategies for addressing threat; to the noise makers (graggors in Yiddish or Ra’ashanim in Hebrew) for blotting out the name of Haman (Evil).
But as we move toward the Passover Seder (“ordered”) meal we encounter a spiritual message wrapped in the world of food. During the four weeks between Purim and Passover other regimes are articulated and many of them focus on food. It is through the process of framing our aliveness not merely as survival but as our reach for holiness that distinguishes the presence of holiness. A definition of holiness is the divine-human dimension where we raise the physical, that we share with all living things to another realm – the holy.
Boundaries and Differences. This week’s Torah portion shifts away from sacrifices to general food prohibitions and permissions—Kashrut (the set of Jewish religious dietary laws). The laws of keeping kosher are among the most distinctive of Jewish practices and have been followed by generations of Jews going back at least 3000 years. Our parashah provides us with the reason for the commandment to keep kosher: “For I the Eternal am your God; you shall sanctify yourselves and be holy, for I am holy.” (Leviticus 11:44).
The practice of Kashrut eating provides us an opportunity to bring holiness into our lives several times a day through the simple act of eating. In a simple act of eating Kosher, we find a solidarity that connects to each other. Modern life often framed the question of eating in a Kosher manner as an either-or dynamic. Either you followed Jewish practice and thus walled yourself off from others or you gave up keeping Kosher and lost a profound instrument of Jewish solidarity.
The demand to observe the way we take care of our aliveness helps us to sanctify ourselves. And the reason that we have to sanctify our lives is to strive to be like God, to have Godliness in our lives: “sanctify yourselves and be holy, for I (the Eternal) am holy.” This book of Leviticus is often dismissed for its arcane discussion of details related to the animal sacrifices but it points to the world of the holy. Beyond the ethical and the efficient is a realm of being alive that is at the heart of the Torah. At this time of the year, we are being led to preparations for the Passover Seder. The demand to lead a life of holiness exceeds the demand to keep the normal halachic rules of kashrut: it is the aspiration to live in the sublime and to relate to the Eternal.
In the Shakespear’s, Merchant of Venice Shylock responds to Bassanio and Antonio when invited to dinner thus:
“I will buy with you, sell with you, talk with you, walk with you but I will not eat with you, drink with you or pray with you”
Shylock’s words meant that Jews had to separate themselves from the ordinary fellowship of gentiles. Was this just a response to the ghetto position Jews were in at that time. Or does Kashrut set meaningful separations? Are there ways in which keeping Kashrut also brings us to contemplation and to action in realms of spiritual leadership that unite Jews among themselves but also provides fellowship and connection to our neighbors?
It is in the context of our historic and present day life as people that Jews are bidden to expand the meaning of observing the practice of kashrut.
Affirming the halachik practice of keeping kosher and embracing new/old norms of holiness Professor Dalia Marx challenges us with developing a holy context for our progressive Jewish kashrut:
1. Social justice: “Share your bread with the hungry” (Isaiah 58:7)
2. Nature’s preservation: You shall not destroy (according to Deuteronomy 20:19)
3. Fair treatment of animals: “You shall not boil a kid in its mother’s milk” (Exodus 23:19, 34:26; Deuteronomy 14:21)
4. Fair employment: “You shall not defraud your fellow . . . . The wages of a laborer shall not remain with you until morning” (Leviticus 19:13)
5. Health: “For your own sake, therefore, be most careful” (Deuteronomy 4:15)
6. Gratitude: “Let all that breathes praise the Lord, Hallelujah” (Psalm 150:6)
7. Family: “How good and how pleasant it is that brothers dwell together” (Psalm 133:1)
8. Community: “And all the people went their way to eat and drink and send portions and make great merriment” (Nehemiah 8:12)
9. Enjoyment and pleasure: “honey and milk are under your tongue” (Song of Songs 4:11)
10. Moderation: “If you find honey, eat only what you need, lest surfeiting yourself, you throw it up” (Proverbs 25:16)
We all draw boundaries in our lives. By making separations we acknowledge and recognize differences and continually wrestle with them. We reinvigorate our caring for our aliveness to sanctify and affirm holiness. The consideration that Professor Marx puts forward build an additional solidarity between vegetarians and other dietary practices. Shabbat Shalom
Między Purim i Pesach. Chaos i Porządek: nowy sposób dążenia do świętości w naszych czasach
1 kwietnia 2016/22 adar II 5776
Purim symbolizuje chaos. Wszystko odwrócone zostaje do góry nogami: kostiumy, trójkątne ciastka; nietypowa rola Estery; strategia radzenia sobie z zagrożeniem; specjalne kołatki (grager w jidysz lub raaszanim po hebrajsku), wymazywanie imienia Hamana (Zła). Jednakże, gdy zbliżamy się do („uporządkowanego”) posiłku w ramach sederu pesachowego, napotykamy duchowe przesłanie, które skrywa się w świecie pożywienia. Podczas czterech tygodni między Purim i Pesach formułowane są również inne nakazy, z których wiele koncentruje się na jedzeniu. Fakt, że postrzegamy naszą egzystencję nie tylko jako akt utrzymywania się przy życiu, ale również jako dążenie do świętości, stanowi wyjątkową, wyróżniającą nas cechę.
Ograniczenia i Różnice.Przeznaczona na ten tydzień parasza przechodzi od opisu składania ofiar do ogólnych zakazów i pozwoleń związanych z jedzeniem – do praw kaszrutu (zbioru religijnych żydowskich praw żywieniowych). Prawa kaszrutu należą do tych praktyk żydowskich, które najbardziej odróżniają Żydów od innych narodów. Kolejne pokolenia Żydów przestrzegają tych praw od co najmniej 3000 lat. Nasza parasza przedstawia nam powód wyjaśniający, dlaczego nakazano nam przestrzegać zasad kaszrutu: „albowiem Ja, [Wiekuisty], jestem Bogiem waszym! Uświęcajcie się i bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty!” (Kpł 11, 44).
Odżywiając się zgodnie z zasadami kaszrutu możemy kilka razy dziennie wprowadzać świętość do naszego życia – poprzez prosty akt jedzenia. W tym prostym akcie koszernego jedzenia odnajdujemy jednoczącą nas solidarność. Współcześnie kwestia przestrzegania kaszrutu często postrzegana jest w kategoriach albo/albo. Albo przestrzegamy praktyki żydowskiej, odgradzając się w ten sposób od innych, albo rezygnujemy z przestrzegania kaszrutu, wyrzekając się tym samym ważnego narzędzia gwarantującego zachowanie żydowskiej solidarności.
Apel o zwracanie uwagi na to, jak dbamy o nasze życie pomaga nam uświęcić naszą egzystencję. Musimy uświęcać nasze życie, powinniśmy bowiem próbować upodobnić się do Boga, aby wprowadzić boskość do naszej egzystencji: „Uświęcajcie się i bądźcie świętymi, bo Ja (Wiekuisty) jestem święty!” Znaczenie Księgi Kapłańskiej bywa często umniejszane z uwagi na zawarte w niej hermetyczne dyskusje o szczegółach dotyczących składania ofiar zwierzęcych, w istocie księga ta odsyła nas jednak do tego, co święte. Poza sferą etyczną i praktyczną istnieje również królestwo życia, które stanowi sam rdzeń Tory. W tym okresie roku zaczynamy przygotowywać się do sederu pesachowego. Wezwanie do prowadzenia świętego życia wykracza poza nakaz przestrzegania zwykłych halachicznych zasad kaszrutu. Oznacza ono dążenie do wzniosłości i do nawiązywania więzi z Wiekuistym.
Oto słowa, które w Kupcu Weneckim kieruje Shylock do Bassanio i Antonio, gdy zostaje przez nich zaproszony na kolacje: „Mogę od was kupować, mogę wam sprzedawać, rozmawiać z wami, spacerować z wami; ale nie będę jadać z wami, pijać z wami ani się z wami modlić”.
Słowa Shylocka oznaczają, że Żydzi musieli odcinać się od zwykłego, codziennego towarzystwa nie-Żydów. Czy była to po prostu reakcja na ówczesną sytuację żyjących w getcie Żydów, czy może to właśnie prawa kaszrutu doprowadziły do ustanowienia tak znaczących podziałów? Czy możliwy jest taki sposób przestrzegania praw kaszrutu, który z jednej strony skłoni nas do refleksji i do takich działań w zakresie duchowego przywództwa, które zjednoczą ze sobą Żydów, ale który
z drugiej strony zapewni również poczucie wspólnoty oraz więzi z naszymi sąsiadami?
Właśnie w kontekście historycznego oraz współczesnego żydowskiego życia wspólnotowego wzywa się nas, abyśmy rozszerzyli znaczenie przypisywane zasadom kaszrutu.
Potwierdzenie halachicznych zasad kaszrutu oraz otwarcie się na nowe/stare zasady świętości:
prof. Dalia Marx zachęca nas, abyśmy stworzyli „święte ramy” wyznaczające zakres naszego postępowego kaszrutu:
- Sprawiedliwość społeczna: „Podzielisz twój chleb z głodnym” (Iz 58, 7)
- Dbanie o przyrodę: Nie będziesz niszczył (na podstawie: Pwt 20, 19)
- Dobre traktowanie zwierząt: „Nie będziesz gotował koźlęcia w mleku jego matki” (Wj 23, 19; 34, 26; Pwt 14, 21)
- Sprawiedliwe warunki zatrudnienia: „Nie będziesz uciskał swego bliźniego i nie będziesz go obdzierał. Nie będziesz zatrzymywał u siebie przez noc do rana zapłaty najemnika” (Kpł 19, 13)
- Zdrowie: „Tylko się strzeż bardzo i pilnuj siebie” (Pwt 4, 9)
- Wdzięczność: „Niech wszystko co żyje chwali Pana! Alleluja” (Psalm 150, 6)
- Rodzina: „O, jak dobrze i miło, gdy bracia w zgodzie mieszkają!” (Psalm 133, 1)
- Wspólnota: „Rozszedł się więc cały lud, aby się najeść i napić, i udzielić innym, i urządzić wielką radosną uroczystość” (Neh 8, 12)
- Radość i przyjemność: „miód i mleko są pod twoim językiem” (Pieśń nad Pieśniami 4, 11)
- Umiarkowanie: „Znalazłeś miód, jedz tyle, ile trzeba, żebyś się nim nie przejadł i nie zwymiotował” (Prz 25, 16)
Wszyscy wytyczamy w życiu granice. Poprzez ustanawianie podziałów uznajemy i dajemy wyraz zróżnicowaniu, z którym nieustannie się zmagamy. Z nowymi siłami troszczymy się o nasze przeżycie, aby uświęcać i nieustannie potwierdzać istnienie świętości. Rozważania przedstawione przez prof. Marx umacniają również solidarność pomiędzy wegetarianizmem a innymi praktykami żywieniowymi.
Rabin Haim Beliak
Tłum.: Marzena Szymańska-Błotnicka
Leave a Reply