Reeh 5774

Rabbi Gil Nativ

There is almost nothing more constant in human life than change. Each of us changes as we move from one stage in life to the next. Societies and cultures change with accumulated collective experience.

Even the mitzvoth which were handed to us by former generations of Jews have been transformed radically since they were first pronounced by Moses…. This is obvious to anyone who has seriously and honestly studied our written Torah, the Five books of Moses, and the Oral Torah: Mishnah, Talmud and the Poskim of later centuries….

It is most intriguing to notice how the Torah itself takes into account future changes. When the ‘Mishkan’ was constructed in the desert, it was clear that the only way a person could eat meat was through offering a sacrifice to God. There was no consumption of meat unless it was part of a sacred ritual… However, the Torah already takes into account that once our people settle in the Promised Land, some people will live too far away from the central shrine, and therefore will have the urge to eat meat wherever they live. This weekly portion offers a compromise: Permitting the eating of ‘Bsar Taava’ while retaining basic restrictions such as not consuming any of the blood, instead of spilling it on the corners of the alter it should be simply spilled on earth [Deut. 12:20-25]… This concession was not mentioned in the former books of Moses…

Another innovative concession which is brought up in this weekly portion is the option of monetary substitution. Originally the (second) tything of agricultural products and the first born of the shepherd’s livestock were brought to the Mishkan (sanctuary), but with the anticipation of spread-out population in the future, the Torah gives each Israelite the option of selling these and bringing the proceeds up to “the place where Adonaj will choose to enshrine his name” [Deut 14:25-26] and purchase there whatever food they wish for the family feast into which one should also invite the Levites… This is another compromise with changing reality…

Educated Modern Orthodox, Conservative (Masorti) and Progressive Jews agree that Halacha -Jewish Law- has gone through many changes in its long history, and has built-in mechanisms, such as ‘Takanah’ and ‘Gzeirah’ (‘amendments’ and ‘restrictions’) which rabbis in different periods of history have employed to cope with changing social and political conditions… They only disagree over the pace of such changes, and even more over the question who has the authority to introduce and legitimize these changes. I believe that the majority of changes and innovations in Jewish Law emerged out of the interactive contact between rabbinic leadership and the masses of Jews who were attempting to apply our tradition and law to their daily lives… The double danger to Jewish future is rabbis who are not sensitive to what thousands and myriads of Jews are willing and unwilling to carry out, and the other danger, a laity that has given up hope to influence its rabbis and spiritual leaders to adjust and reinterpret our sacred tradition to our changing needs, priorities and outlook.

Rabbi Gil Nativ

22 sierpnia 2014/26 aw 5774

Ree

W życiu ludzkim nie ma prawie nic bardziej stałego od zmiany. Każdy z nas zmienia się, przechodząc od jednego etapu życia do następnego. Społeczeństwa i kultury zmieniają się, gromadząc coraz większe zbiorowe doświadczenie. Nawet micwot, które zostały nam przekazane przez poprzednie pokolenia Żydów, uległy radykalnej zmianie od czasu, gdy zostały po raz pierwszy ogłoszone przez Mojżesza…. Jest to oczywiste dla każdego, kto poważnie i uczciwie studiował naszą Torę pisaną – Pięcioksiąg Mojżesza, oraz Torę Ustną – Misznę, Talmud oraz orzeczenia poskim z późniejszych stuleci….

Niezwykle intrygujący jest fakt, iż sama Tora bierze pod uwagę możliwość przyszłych zmian. Gdy na pustyni budowany był „Miszkan”, dla wszystkich było oczywiste, że mięso spożywa się jedynie wówczas, gdy składa się je w ofierze Bogu. Mięso spożywano jedynie w przypadku, gdy odbywało się to w ramach uświęconego rytuału…. Już Tora bierze jednak pod uwagę, że gdy nasz lud osiedli się już w Ziemi Obiecanej, niektóre osoby mieszkać będą zbyt daleko od centralnej świątyni, będą mieć zatem czasem ochotę zjeść mięso w miejscu, w którym żyją. Przeznaczona na ten tydzień parsza proponuje w związku z tym pewien kompromis: pozwala na jedzenie „bsar taawa”, nakazując jednocześnie zachowanie podstawowych ograniczeń, takich jak zakaz spożywania wszelkiego rodzaju krwi. Krew ta nie będzie już wylewana na ołtarz Pana – powinno się ją po prostu wylać na ziemię (Pwt 12, 20-25)…. O ustępstwie tym nie wspomina się we wcześniejszych Księgach Mojżesza….

Kolejne innowacyjne ustępstwo opisane w przeznaczonej na ten tydzień parszy to możliwość stosowania „zamiennika pieniężnego”. Pierwotnie (druga) dziesięcina z plonów rolniczych oraz z pierworodnych ze stada pasterza przynoszona była do Miszkanu (do sanktuarium). Przewidując jednak, że w przyszłości ludność rozproszy się i zamieszka w różnych, oddalonych od siebie miejscach, Tora daje każdemu Izraelicie możliwość, aby sprzedał swoje plony i zaniósł uzyskane w ten sposób pieniądze do „miejsca, które obierze Pan, Bóg twój, aby tam złożyć swoje imię” (Pwt 14, 25-26), i aby zakupił tam dowolne jedzenie, jakie jego rodzina zapragnie spożywać podczas uczty, na którą zaproszeni powinni zostać także Lewici… Oto kolejny kompromis wynikający z konieczności dostosowania się do zmieniającej się rzeczywistości….

Współcześni wykształceni Żydzi ortodoksyjni, konserwatywni (masorti) oraz postępowi zgadzają się co do tego, że halacha – prawo żydowskie – przeszła na przestrzeni swojej długiej historii wiele zmian, i że cechuje się ona wewnętrznymi procedurami, takimi jak takana (poprawka) bądź gzera (ograniczenie), które rabini stosowali w różnych okresach historii, aby radzić sobie ze zmieniającymi się warunkami społecznymi i politycznymi…. Współcześni Żydzi nie zgadzają się jedynie co do tego, w jakim tempie dokonują się owe modyfikacje; udzielają oni też odmiennej odpowiedzi na pytanie, kto ma prawo wprowadzać i autoryzować owe zmiany. Uważam, że większość zmian i innowacji w prawie żydowskim wprowadzonych zostało w wyniku interakcji pomiędzy przywództwem rabinicznym a masami zwykłych Żydów, próbujących stosować naszą tradycję i prawa w swoim codziennym życiu…. Istnieją dwa zagrożenia dla żydowskiej przyszłości. Jednym z nich są rabini, którzy pozostają niewrażliwi i obojętni na to, jakiego rodzaju zarządzenia są możliwe do wypełnienia przez niezliczone tysiące Żydów, jakich zarządzeń nie są oni zaś skłonni wypełniać. Drugim zagrożeniem jest natomiast grupa osób świeckich, którzy stracili już nadzieję, że uda im się wpłynąć na swoich rabinów i przywódców duchowych i nakłonić ich, aby poprawili i zreinterpretowali naszą świętą tradycję zgodnie z naszymi zmieniającymi się potrzebami, priorytetami i poglądami.

Rabbi Gil Nativ